Opis

Książka przedstawia początki koegzystencji ugrupowań żydowskich okresu końca tzw. drugiej świątyni, wśród których pojawiła się grupa wyznawców Jezusa z Nazaretu uznawanego przez nich za zmartwychwstałego Pana i Mesjasza. Ona to dała początek Kościołowi – wspólnocie postrzeganej w obrębie spolaryzowanego judaizmu, a następnie odrębnej religii – chrześcijaństwu. Autor w kompetentny sposób przedstawia ów „rozbrat” pomiędzy wyłaniającym się od końca I w. n.e.  judaizmem rabinicznym (umownie zwanym Synagogą) a wspólnotą judeo- i etnochrześcijan. Praca jest cennym wkładem do badań nad początkami chrześcijaństwa i historią jego koegzystencji z judaizmem rabinicznym.

                                                                                                                      Z recenzji prof. Krzysztofa Pilarczyka

Ks. prof. Mariusz Rosik poszukuje odpowiedzi na pytania: Jak doszło do oddzielenia się Kościoła i Synagogi? Jakie procesy stoją za separacją judaizmu i chrześcijaństwa? Jakie czynniki wpłynęły na rozejście się dróg tych dwóch odrębnych dziś religii? Odpowiadając na te pytania, Autor nie pozostaje tylko w wąskim obszarze nauk teologicznych, ale śmiało wkracza na obszar nauk społecznych, historycznych i politycznych. W sposób nowatorski ukazuje istotny problem relacji pomiędzy dwiema siostrzanymi religiami – Ecclesią i Synagogą.
                                                                                                                        Z recenzji ks. prof. Mirosława Wróbla

Spis treści:

Spis treści / 5
Przedmowa / 9
Wstęp / 15
Materiał źródłowy / 23
Stan badań / 37
W kwestii metodologii / 51

CZĘŚĆ I. KOŚCIÓŁ W ŁONIE JUDAIZMU (30-70 PO CHR.) / 55

ROZDZIAŁ I. DO WYDALENIA ŻYDÓW Z RZYMU (30-49 PO CHR.) / 57
Perspektywa popaschalna / 61
Jerozolima – gmina judeochrześcijańska / 63
Mesjanizm judeochrześcijan a mesjanizm innych nurtów judaizmu / 70
Instytucja świątynna w oczach judeochrześcijan i pozostałych Żydów / 81
Pojmowanie roli Prawa / 89
Otwarcie się Kościoła na nie-Żydów (ok. 36 po Chr.) / 98
Początek działalności apostolskiej Szawła z Tarsu / 106
Ekskurs: Mentalność grecko-hellenistyczna a mentalność żydowska / 118
Powodzenie misji wśród pogan czynnikiem separacji / 121
Filon z Aleksandrii i alegoria biblijna w egzegezie chrześcijańskiej / 126
Przyjęcie chrześcijaństwa przez Samarytan (ok. 37 po Chr.) / 129
Początki chrześcijaństwa u Żydów etiopskich (ok. 38 po Chr.) / 140
Zamieszki w Jamni (ok. 40 po Chr.) / 146
Zakaz sprowadzania judeochrześcijan do Aleksandrii? (41 po Chr.) / 147
Dekret Klaudiusza o wydaleniu Żydów z Rzymu (ok. 49 po Chr.) / 152
ROZDZIAŁ II. DO UPADKU JEROZOLIMY (50-70 PO CHR.) / 161
Tzw. Sobór Jerozolimski (51 po Chr.) / 162
Konflikt ze wspólnotą żydowską w Koryncie (51 po Chr.) / 168
Nasilenie się prześladowań ze strony żydowskiej i rzymskiej (ok. 60 po Chr.). Rola Jakuba, brata Pańskiego / 172
Bóstwo Chrystusa a monoteizm judaizmu / 178
Wybranie Izraela / 187
Eucharystia – pokarm chrześcijan i zgorszenie dla Żydów / 197
Szabat a dzień Pański / 201
Czynniki ekonomiczne / 214
Status kobiet w judaizmie i pierwotnym Kościele / 216
Status niewolników / 224
Jezus a judaizm – oczami Marka ewangelisty / 228
Chrześcijanie i Żydzi w związku z pożarem w Wiecznym Mieście (64 po Chr.) / 234
Judaizm w Qumran a chrześcijaństwo palestyńskie / 237
Pierwsze powstanie przeciw Rzymianom (66-70/74 po Chr.) / 245
List do Hebrajczyków i teologia substytucji / 256

CZĘŚĆ II. TRUDNEGO ROZSTANIA POCZĄTKI (71-135 PO CHR.) / 263

ROZDZIAŁ I. DO ZGROMADZENIA W JABNE (71-89 PO CHR.) / 265
Coraz szersze otwarcie się Kościoła na nie-Żydów / 268
Ewangelia Mateusza a kwestia żydowska / 269
Fiscus Iudaicus / 280
Dwudzieło Łukasza / 290
ROZDZIAŁ II. DO WYBUCHU POWSTANIA BAR KOCHBY (90-131 PO CHR.) / 297
Akademia w Jabne (ok. 90 po Chr.) / 300
Czy chrześcijanie są Żydami? – perspektywa rabinacka / 308
Kwestia birkat ha-minim i Modlitwy Pańskiej / 309
Biblia grecka w rękach Żydów i chrześcijan / 326
Ekskurs: Język aramejski palestyński (galilejski) i targumiczny czynnikiem separacji? / 336
Kwestia Iz 7, 14b / 344
Antyjudaizm pism Janowych i wykluczenie z Synagogi / 357
Apokalipsy apokryficzne świadkiem rozłamu między Kościołem a Synagogą / 375
Listy do gmin chrześcijańskich św. Ignacego (ok. 107 po Chr.) / 382
Wokół wzmianki Pliniusza Młodszego o Chrystusie i chrześcijanach (110 po Chr.) / 385
Powstania Żydów w diasporze w latach 115-117 / 387
Ebionici i nazarejczycy – Żydzi czy chrześcijanie? / 393
Arystydes z Aten o Żydach (ok. 125 po Chr.) / 398
ROZDZIAŁ III. POWSTANIE BAR KOCHBY (132-135 PO CHR.) / 401

CZĘŚĆ III. NA ODDZIELNYCH DROGACH? (136-313 PO CHR.) / 411

ROZDZIAŁ I. DO PIERWSZYCH AMORAITÓW (136-220 PO CHR.) / 413
List Barnaby (ok. 138 po Chr.) / 415
Ekskurs: O antycznej inwektywie / 419
Naród wybrany w pismach Justyna Męczennika (ok. 140 po Chr.) / 426
Kwestia męczeństwa za wiarę w II stuleciu: żydowskie i chrześcijańskie spojrzenie / 439
Sprawa Marcjona (ok. 144 po Chr.) i Ewangelia Judasza / 443
Udział Żydów w męczeństwie Polikarpa ze Smyrny (ok. 156 po Chr.) / 446
Melitona z Sardes oskarżenia przeciw Żydom? / 451
List do Diogneta (ok. 180 po Chr.) o Żydach / 458
Działalność rabbiego Judy ha-Nasi / 461
Najstarsza homilia łacińska Przeciw Żydom (ok. 190 r. po Chr.) / 464
Kalendarz Żydów a chrześcijański spór o termin świętowania Wielkanocy / 470
Septymiusz Sewer przeciw Żydom i chrześcijanom (202 po Chr.). Tertulian / 472
Początki tradycji talmudycznej o Jezusie i chrześcijanach / 476
ROZDZIAŁ II. DO RESKRYPTU MEDIOLAŃSKIEGO (221-313 PO CHR.) / 499
Nowa demografia Palestyny w III stuleciu / 502
Mędrcy Izraela w konfrontacjach z chrześcijanami / 504
Rozwój literatury rabinicznej / 509
Didascalia apostolorum i Pseudoklementyny o przestrzeganiu żydowskiego Prawa / 512
Żydowskie metody egzegezy u Orygenesa / 518
Chrześcijańskie i żydowskie katakumby w Rzymie w drugiej połowie III stulecia / 528
Kwestia żydowska na synodzie w Elwirze (ok. 303 po Chr.) / 530
Epilog: Ku reskryptowi mediolańskiemu (313 po Chr.) / 532
Zakończenie / 535
Indeks osób / 553
Wykaz skrótów / 573
Bibliografia / 581
Zusammenfassung / 633