Opis

W niniejszym tomie, zawierającym powstałe w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. instrukcje wychowawcze, wyraźną przewagę w porównaniu z poprzednim stuleciem uzyskuje język polski: jedynie jedna instrukcja została napisana po łacinie a trzy po francusku (ogłoszono je w polskim przekładzie). Pozwalają one na obserwację wielkiej zmiany, jaka nastąpiła w stosunku do poprzedniej epoki: w instrukcjach znajdują się wprawdzie, choć coraz rzadziej, zalecenia dotyczące zdobywania wiedzy z określonych dziedzin, ale najwięcej miejsca zajmują w nich ostrzeżenia przed niebezpieczeństwami zagrażającymi młodemu człowiekowi zagranicą (głównie we Francji, która stała się podstawowym celem wojaży). Ostrzeżeniom towarzyszą, zazwyczaj obszerne i nieraz wyrażone ładną polszczyzną, napomnienia dotyczące zachowania wiary wyniesionej z domu rodzinnego oraz przestrzegania zasad moralnych.
                                                                                                                                              Z recenzji prof. dr. hab. Mariana Chachaja

Spis treści:

Wprowadzenie / 7
Uwagi edytorskie / 15
Wykaz skrótów / 17
MARCIN KAWIECKI, Refleksje do przyszłej peregrynacji JmćPana starosty chełmskiego (ok. 1720) [oprac. Anna Markiewicz] / 19
STANISŁAW KAZIMIERZ KRUSZYŃSKI, Informacja synom moim (1724) / 29
JAN STANISŁAW JABŁONOWSKI, Informacja buskiemu staroście, kochanemu synowcowi memu do cudzych krajów (1728) [oprac. Anna Markiewicz] / 45
STANISŁAW WINCENTY JABŁONOWSKI, Instrukcja dla starosty buskiego jadącego do cudzych krajów (1728) [oprac. Anna Markiewicz] / 61
ANNA Z SANGUSZKÓW RADZIWIŁŁOWA, Uwagi i napomnienia w związku z wyjazdem syna Hieronima Floriana Radziwiłła za granicę (1733) / 77
JÓZEF WANDALIN MNISZECH, Instrukcja ojcowska dana synom wyjeżdżającym w cudze kraje (1736 i 1742) / 105
MICHAŁ KAZIMIERZ RADZIWIŁŁ ZWANY RYBEŃKO, Instrukcja dla pana Antoine Ronchberga guwernera synów (ok. 1742-1743) / 117
JÓZEF KANTY OSSOLIŃSKI, Sposób studiowania dla syna (ok. 1753) / 127
WACŁAW PIOTR RZEWUSKI, Instrukcje związane z edukacją syna Seweryna w Warszawie i za granicą (1754 i 1759) [oprac. Adam Kucharski] / 139
WACŁAW PIOTR RZEWUSKI, Instrukcja dla syna Józefa do cudzych krajów (1755) [oprac. Adam Kucharski] / 161
ANNA Z RYBIŃSKICH CZARTORYSKA, Wskazówki dla syna wyruszającego w wielki świat (ok. 1758) / 169
HIERONIM FLORIAN RADZIWIŁŁ, Edukacja, którą, gdy mi Bóg wszechmogący pozwoli miećdziatki, daćmyślę (przed 1760) / 173
WACŁAW PIOTR RZEWUSKI, Dwie instrukcje wychowawcze dla córek (1763) [oprac. Adam Kucharski] / 207
KAJETAN SOŁTYK, Instrukcja księdzu kantorowi krakowskiemu (1765) / 215
HELENA Z ŁĘTOWSKICH MIEROSZEWSKA, Przestrogi i nauki dla najstarszego syna Stanisława Mieroszewskiego (1766) / 231
KAROLINA Z POCIEJÓW RADZIWIŁŁOWA, Przestrogi, czyli maksymy dane synowi jadącemu do Wiednia (1766) / 251
FELIKS (SZCZĘSNY) CZACKI, Wskazówki dla córek jadących na Węgry (1768) / 269
KAJETAN SOŁTYK, Instrukcja dla synowca (1771) / 277
JÓZEF BENEDYKT LESZCZYŃSKI, Reguły i uwagi życia Antoniemu Leszczyńskiemu synowi kochanemu (1772) / 293
EWARYST ANDRZEJ KUROPATNICKI, Krótkie napomnienie od ojca dane synowi przy odjeździe na nauki (1776) / 297
IGNACY BŁAŻEJ ŁOPACIŃSKI, Przestrogi mądre, roztropne, pobożne i patriotyczne synom swoim dane (1776) / 307
FELIKS (SZCZĘSNY) CZACKI, Refleksje synowi do Wiednia (1777) / 339
BARBARA Z DUNINÓW SANGUSZKOWA, Pamiętnik pożegnania (1780) / 349
LUDWIKA MARIA Z RZEWUSKICH CHODKIEWICZOWA, Napomnienia dla serdecznie kochanego syna (1784) / 357
ANTONI ONUFRY GIEŁGUD, List starosty żmudzkiego do syna będącego w cudzych krajach (1786) / 369
IZABELA (ELŻBIETA) Z FLEMINGÓW CZARTORYSKA, Napomnienia dla syna Adama Jerzego (1787) / 381
ADAM KAZIMIERZ CZARTORYSKI, Instrukcja dla syna Adama Jerzego (1789) / 391
KATARZYNA Z MIŁKOWSKICH MIEROSZEWSKA, Błogosławieństwo Jackowi Mieroszewskiemu, synowi wyjeżdżającemu do Lublina (1791) / 403 NIEZNANA AUTORKA, Przestrogi matki synom swoim dane (XVIII w.) / 419
Indeks osób / 447
Wykaz ilustracji / 461