Opis

Monografia autorstwa Bereniki Dyczek jest pracą wartościową i godną popularyzacji. Z perspektywy socjologii prezentuje niezmiernie interesujące wyniki badań. Z jednej strony monografia wpisuje się w obszar współczesnych zainteresowań i dociekań nauk socjologicznych, z drugiej nie brak w niej odniesień do tradycji, z trzeciej – umiejętnie przekracza granice określonej subdyscypliny, czy nawet dyscypliny naukowej, tak jak wykracza poza ramy socjologii ilościowej.
                                                                                                  Z recenzji dr hab. Katarzyny Dojwy-Turczyńskiej

Korzystając z ugruntowanej ogólnej wiedzy socjologicznej, autorka w sposób oryginalny i kreatywny pomnaża empirycznie udokumentowaną wiedzę socjologiczną o współczesnych procesach społecznych zachodzących na Śląsku Cieszyńskim w środowiskach młodzieży ponadgimnazjalnej. Tym samym można uznać jej wkład w rozwój polskiej socjologii młodzieży i kultur regionalnych.
                                                                                                  Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewicza

Spis treści:

Wstęp / 11
ROZDZIAŁ 1. WAŻNIEJSZE PROCESY HISTORYCZNE NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM / 15
1.1. Śląsk Cieszyński za panowania Piastów, Luksemburgów i Habsburgów / 16
1.2. Reformacja i kontrreformacja w Księstwie Cieszyńskim / 18
1.3. Znaczenie działalności kulturalnej i oświatowej dla rozwoju idei narodowotwórczych / 22
1.4. I wojna światowa na Śląsku Cieszyńskim / 27
1.5. II wojna światowa na Śląsku Cieszyńskim / 33
1.6. Śląsk Cieszyński w latach 1945–1989 / 35
1.7. Historia jako źródło wiedzy o zmianach społecznych / 41
ROZDZIAŁ 2. OD AKTYWNOŚCI KULTUROWEJ I SPOŁECZNEJ DO KAPITAŁU KULTUROWEGO I SPOŁECZNEGO / 45
2.1. Rola różnorodności religijnej w kształtowaniu otwartości i aktywności jednostek / 45
2.2. Socjalizacja a aktywnośś kulturowa i społeczna młodzieży na Śląsku Cieszyńskim / 49
2.3. Rola wychowania katolickiego i protestanckiego / 51
2.4. Społeczne przyczyny aktywności / 56
2.5. Koncepcja kapitału kulturowego i społecznego / 63
ROZDZIAŁ 3. KAPITAŁ KULTUROWY JAKO TEORIA I STRATEGIA BADAWCZA / 65
3.1. O niektórych naukowych pojęciach i poglądach dotyczących kultury / 65
3.2. Teoria P. Bourdieu jako system całościowy i relacyjny. Obiektywizacja kapitału kulturowego i społecznego / 68
3.2.1. Kapitał kulturowy w ujęciu Bourdieu / 68
3.2.2. Podział kapitału / 77
3.2.3. Sposoby nabywania kapitału kulturowego / 79
3.2.4. Kapitał odziedziczony a kapitał nabyty / 81
3.3. Teoria B. Bernsteina w kontekście teorii kapitału kulturowego P. Bourdieu / 83
3.3.1. Kompetencje językowe. Kod ograniczony i rozbudowany / 83
3.3.2. Socjalizacja a kody językowe / 86
ROZDZIAŁ 4. KAPITAŁ SPOŁECZNY JAKO TEORIA I STRATEGIA BADAWCZA / 89
4.1. Początki koncepcji kapitału społecznego / 89
4.2. Kapitał społeczny w ujęciu J.S. Colemana. Kapitał społeczny a kapitał ludzki / 92
4.3. Kapitał społeczny w ujęciu R.D. Putnama / 96
4.4. Kapitał społeczny w ujęciu F. Fukuyamy / 103
4.5. Wąska i szeroka definicja kapitału społecznego / 105
4.6. Teorie sieci jako rozwinięcie kontekstu kapitału społecznego / 107
4.7. Neoinstytucjonalizm jako czynnik kontekstowy kapitału społecznego / 109
4.8. Społeczeństwo obywatelskie a kapitał społeczny / 112
4.9. Negatywne skutki kapitału społecznego / 114
4.10. Kapitał społeczny a kultura / 116
4.11. Teoria osobowości społecznej Znanieckiego, czyli kulturowa wizja kapitału społecznego / 120
4.11.1. Osobowośś społeczna jako pojęcie operacjonalizujące kapitał społeczny /120
ROZDZIAŁ 5. METODOLOGIA BADAŃ / 127
5.1. Podstawowe założenia dotyczące kapitału kulturowego oraz społecznego / 127
5.1.1. Kapitał kulturowy / 129
5.1.2. Kulturowa wizja kapitału społecznego / 130
5.2. Konceptualizacja / 134
5.2.1. Konceptualizacja pojęcia kapitał kulturowy / 134
5.2.2. Konceptualizacja pojęcia kapitał społeczny / 137
5.3. Pytania badawcze / 137
5.4. Hipotezy / 139
5.5. Wybór metody i narzędzia badawczego / 141
5.6. Dobór próby / 143
ROZDZIAŁ 6. POPULACJA GENERALNA ORAZ CECHY ZBIOROWOŚCI / 145
6.1. Charakterystyka uczestników badań / 146
6.1.1. Cechy społeczno-demograficzne / 146
6.1.2. Pochodzenie i poziom zakorzenienia / 147
6.1.3. Sytuacja materialno-bytowa / 149
ROZDZIAŁ 7. KAPITAŁ KULTUROWY JAKO KOMPETENCJE KULTUROWE I JĘZYKOWE / 153
7.1. Kompetencje językowe i ich formy. Kod rozbudowany i ograniczony / 153
7.1.1. Estetyka materialna / 154
7.1.2. Praktycznośś vs indywidualizm / 156
7.1.3. Sprawozdawczy vs krytyczny odbiór tekstów kultury / 157
7.1.4. Samorealizacja vs autoteliczna towarzyskośś (czas wolny) / 159
7.2. Kompetencje kulturowe i ich formy. Podział na formę i treśś / 160
7.2.1. Uczestnictwo w kulturze / 162
7.2.2. Literatura / 163
7.2.3. Muzyka / 166
7.2.4. Malarstwo / 171
7.2.5. Sztuka filmowa / 175
7.3. Kapitał kulturowy – wskaźniki ogólne / 178
7.3.1. Model dychotomiczny / 178
7.3.2. Model gradacyjny. Transformacja modelu jakościowego na ilościowy / 181
ROZDZIAŁ 8. KAPITAŁ SZKOLNY / 185
8.1. Wiedza a doświadczenie / 185
8.2. Wiedza, czyli sfera edukacji formalnej / 186
8.3. Doświadczenie, czyli sfera praktyki językowej (edukacja nieformalna) / 188
8.4. Stosunek do kapitału szkolnego. Relacje między kapitałem szkolnym a społecznym / 189
8.5. Dyspozycja estetyczna a „wolnośś od konieczności ekonomicznej”. Wybór kierunków studiów / 194
8.6. Znaczenie kapitału szkolnego / 197
ROZDZIAŁ 9. KAPITAŁ SPOŁECZNY JAKO EKSPANSYJNE DĄŻNOŚCI DO SAMODZIELNOŚCI SPOŁECZNEJ ORAZ PRZYSTOSOWANIA OSOBISTEGO / 199
9.1. Ekspansyjne dążności do samodzielności społecznej / 200
9.1.1. Aktywnośś związana z organizacjami świeckimi / 200
9.1.2. Aktywnośś związana z instytucją Kościoła / 203
9.1.3. Nieformalna aktywnośś . Struktura spędzania czasu wolnego / 205
9.2. Ekspansyjne dążności do przystosowania osobistego / 207
9.2.1. Optymizm w kontaktach społecznych i życiu politycznym / 207
9.2.2. Struktura kontaktów towarzyskich oraz rodzinnych / 208
9.2.3. Rola wartości w kapitale społecznym / 210
9.3. Kultura a kapitał społeczny / 213
9.3.1. Kompetencje międzykulturowe / 215
9.3.2. Kompetencje technologiczne / 217
9.3.3. Kompetencje sieciowe / 218
Zakończenie / 221
Bibliografia / 227