Opis

Jaką rolę religie pogańskie odgrywały w procesach kształtowania się więzi społecznych spajających wspólnoty kulturowe, etniczne, plemienne i narodowe w średniowieczu? Jak próby konwersji wpływały na świadomość pogańskich społeczeństw, nie tylko przez zmianę religii, ale także poprzez negatywne reakcje nawracanych na wysiłki chrystianizatorów? Dlaczego wprowadzanie nowej wiary budziło tak zdecydowany opór społeczny? Czy chrześcijaństwo było czynnikiem budującym nieomal od zera nowe struktury, czy też raczej wprowadzanie nowej wiary było możliwe dopiero wtedy, gdy struktury takie już zostały stworzone i było jednym z efektów ich powstania?
Tymi pytaniami zajęli się uczestnicy sekcji „Bogowie i ich ludy. Religie pogańskie a procesy tworzenia się tożsamości kulturowej, etnicznej, plemiennej i narodowej w średniowieczu” podczas II Kongresu Mediewistów Polskich w Lublinie (19-21 września 2005), a plon ich dyskusji udostępnia ta książka. Znaczenie pogaństwa jako czynnika kształtującego więzi społeczne przedstawiono na przykładzie roli wierzeń w tworzeniu się samoświadomości ludów średniowiecznej Europy, głównie germańskich i słowiańskich. Ważną okazała się kwestia kryzysu tożsamości tradycyjnych społeczności pogańskich w dobie ich chrystianizacji. Tak obszerną problematykę warto nadal drążyć.
                                                                                                                                                                                       Redakcja

Publikacja zawiera pięć artykułów wybitnych znawców zagadnienia, przy czym dwa z nich wykraczają poza ramy chronologiczne wieków średnich, dając głębszą perspektywę porównawczą.
Praca zbiorowa stanowi cenny wkład do dyskusji nad jednym z podstawowych dla badań mediewistycznych zagadnień i daje dobry pogląd na całość problematyki w szerokich ramach czasowych i przestrzennych.
                                                                                                                                        Z opinii prof. dr. hab. Lecha Leciejewicza

Celem obrad sekcji „Bogowie i ich ludy. Religie pogańskie a procesy tworzenia się tożsamości kulturowej, etnicznej, plemiennej i narodowej w średniowieczu” było przedyskutowanie roli, jaką religie pogańskie odgrywały w procesach kształtowania się więzi społecznych spajających wspólnoty kulturowe, etniczne, plemienne i narodowe w średniowieczu.
Przygotowując obrady sekcji pragnąłem, aby problem roli pogaństwa jako czynnika kształtującego więzi społeczne został przedstawiony na przykładzie roli wierzeń pogańskich w tworzeniu się samoświadomości ludów średniowiecznej Europy, głównie germańskich i słowiańskich. Ale warto też dla porównania przedstawić podobne procesy zachodzące u ludów pozaeuropejskich, na przykład w Afryce czy w Ameryce Środkowej. Ważną częścią tak postawionej problematyki jest kwestia kryzysu tożsamości tradycyjnych społeczności pogańskich w dobie ich chrystianizacji. Szczególnie wart zbadania wydaje się tu problem, jak próby konwersji wpływały na świadomość pogańskich społeczeństw, nie tylko przez ich nawracanie, ale także poprzez negatywne reakcje, jakie wysiłki chrystianizatorów budziły u nawracanych. Istotne wydaje się tu zbadanie, dlaczego wprowadzanie nowej wiary budziło tak zdecydowany opór społeczny. Warta postawienia jest kwestia, czy chrześcijaństwo było czynnikiem budującym nieomal od zera nowe struktury, czy też raczej wprowadzanie nowej wiary było możliwe dopiero wtedy, gdy struktury takie już zostały stworzone i było jednym z efektów ich powstania.
Szczupłe ramy sekcji nie pozwoliły niestety na dalsze drążenie tej obszernej problematyki, której badania warto kontynuować.
                                                                                                                                                                 Leszek Paweł Słupecki

SPIS TREŚCI:

Leszek P. SŁUPECKI, Wstęp

Mariusz ROSIK, Biblia o bałwochwalstwie

Andrzej GILLMEISTER, Religie pogańskie jako czynnik kształtujący więzi społeczne w starożytności

Leszek P. SŁUPECKI, Forn sidr. Pogaństwo jako sposób życia dawnych Islandczyków

Piotr BOROŃ, Pogańskie motywy w ceremoniach społecznych dawnych Słowian

Christian LÜBKE, Pogańscy Słowianie – chrześcijańscy Niemcy? Tożsamości mieszkańców Połabszczyzny w VIII-XII wieku

Indeks nazw istot nadprzyrodzonych, imion bohaterów biblijnych i mitycznych oraz postaci historycznych
Zusammenfassungen
Noty o Autorach (w jęz. polskim i niemieckim)