Opis

Wczesnośredniowieczna religia pomorskich Słowian skupiała od dawna uwagę historyków ze względu na znane przekazy pisane, dotyczące schyłkowego pogaństwa w rejonie ujścia Odry. Punktem wyjścia dla studium Kamila Kajkowskiego są natomiast źródła archeologiczne. Autor skrupulatnie zestawił i przeanalizował wszystkie znane z obszaru całego Pomorza odkrycia datowane na wczesne średniowiecze, które mogą być wykorzystane do badań zachowań religijnych mieszkańców tych ziem przed przyjęciem chrześcijaństwa. Na ich podstawie, i w konfrontacji ze źródłami pisanymi, stara się nakreślić całościowy obraz obrzędowości religijnej słowiańskich Pomorzan. Nawet jeśli niektóre interpretacje Autora mogą wzbudzić dyskusję, trudno nie docenić znaczenia tego studium, które jest pierwszą w piśmiennictwie naukowym próbą pełnego ujęcia zagadnienia w tak szerokiej perspektywie przestrzennej i chronologicznej.
                                                                                                                                       Z recenzji prof. dr. hab. Mariana Rębkowskiego

Spis treści:

Od autora / 7
1. ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE / 9
1.1. Ramy chronologiczno-terytorialne i cel pracy / 11
1.2. Zakres merytoryczny / 18
2. STAN BADAŃ NAD OBRZĘDOWOŚCIĄ WCZESNOŚREDNIOWIECZNYCH POMORZAN NA TLE DYSKUSJI NAD RELIGIĄ POGAŃSKĄ SŁOWIAN ZACHODNICH / 23
3. MOŻLIWOŚCI POZNAWCZE ARCHEOLOGII W BADANIACH NAD KULTURĄ DUCHOWĄ WCZESNOŚREDNIOWIECZNYCH SPOŁECZNOŚCI POGAŃSKICH / 51
4. MIEJSCA SPRAWOWANIA PRAKTYK KULTOWYCH W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ ARCHEOLOGICZNYCH / 75
4.1. Morfologia ośrodków kultu pogańskiego / 77
4.2. Ośrodek kultu jako antropogeniczna przestrzeń kontaktu z sacrum / 89
4.3. Sanktuaria w świecie natury / 92
4.4. Fenomen grodów kultowych / 107
4.5. Budynki o funkcjach sakralno-obrzędowych / 121
4.6. Przestrzeń nekropoliczna / 131
5. PLASTYKA FIGURALNA / 151
5.1. Rzeźby i reliefy / 153
5.2. Wyobrażenia zminiaturyzowane / 179
6. OFIARY / 205
6.1. Ofiary z ludzi / 208
6.2. Ofiary ze zwierząt / 215
6.3. Ofiary zakładzinowe / 221
6.4. Wota akwatyczne / 230
6.5. Skarby / 233
7. AMULETY I PRZEDMIOTY APOTROPAICZNE / 243
8. OBRZĘDOWOŚĆ RELIGIJNA POMORZAN WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ ARCHEOLOGICZNYCH / 297
8.1. Organizacja przestrzeni sakralnych na tle przemian społeczno-politycznych / 299
8.2. Przejawy myślenia religijno-magicznego i jego realizacje / 315
Aneks 1. Wczesnośredniowieczne pochówki łodziowe z obszaru Pomorza / 365
Aneks 2. Depozyty szkieletów zwierzęcych zarejestrowane na obszarze Słowiańszczyzny Zachodniej / 369
Bibliografia / 381
Indeks nazw miejscowych / 485
Indeks postaci nadprzyrodzonych / 491
Ritual practices of the Pomeranians in the Early Middle Ages. An archaeological study. Contents / 493